KOOP IN DE VREEMDE NIET, WAT EIGEN DORP U BIEDT.
De geschiedenis van de Winkeliersvereniging Beets-Veenhoop.
Twee jaar na het ontstaan van Beets in 1863 vestigde zich de Eerste Onderneming op de Hoeke aan de Straatweg (huisartsenpraktijk dokter Stadt).
Met de bevolkingsgroei door de turfwinning vestigden zich in de Beetster polder meer neringdoenden.
Na jaren laagveenontginning telde ons dorp zo rond 1930 wel 50 neringdoenden.
Vanaf 1920 vestigden de meeste winkeliers zich niet alleen aan de Dorpsstraat, maar door het gehele gebied, dat toen nog Beets heette. Een greep uit de beroepen waren: timmerman, turfboktimmerman/hellingbaas, schilder, wagenmaker, visboer, dorpsomroeper, lampopsteker, kruidenier, bakker, veetransporteur, drogist, rijwielhandel, petroleumhandel, broodventer, klompenmaker, schoenmaker, groenteboer, smid, melkventer, boer enz., enz.
In ons dorp woonden of ventten soms wel vijf bakkers.
Gelukkig kent Nij Beets nog steeds een aantal heel oude bedrijven nl.
Transportbedrijf Koopmans (1923); Agrishop Tolsma (fourage/1935); Spar Aize Tolsma (kruidenier/1936); Loonbedrijf Lageveen (1939); Bouwmax v.d. Meulen (timmerbedrijf/1920) en Wooncentrum v.d. Berg (1978), die hun bestaansrecht dubbel en dwars hebben aangetoond.
Fourage handel Tolsma, links Folkert Eize Tolsma en rechts Folkert Harm Tolsma.(Foto van voor de 2e w. oorlog).
( De foto is gemaakt op Kanaelwei Noard.)
Op 27 sept. 1933 werd in café Vaartjes de middenstandsvereniging opgericht door J. Hoekstra (voorzitter), S. Douma (secretaris), S.W. Lageveen (penningmeester) en J. de Ruiter.
Drieënveertig neringdoenden werden meteen lid.
Meer samenhorigheid onder de talrijke winkeliers en neringdoenden was hun doelstelling.
FLORALIAFEEST.
Om meer bekendheid van deze vereniging aan de dorpsbewoners te geven werd er op 29 augustus 1934 het eerste Floraliafeest georganiseerd in het pakhuis van fouragehandelaar Wolter Dam aan de Dorpsstraat. De opbrengst (ƒ 67,00) was ten bate van het Groene Kruis, terwijl muziekkorps Cornelia voor de muzikale noot zorgde.
Floraliafeest bij het pakhuis van Wolter Dam.
Groene kruisgebouw ( waar de baten van het floraliafeest naar toe ging).
De tuiniers in de dop van de Beetster en Veenhoopster scholen werden uitgenodigd om drie soorten stekjes in pot te kopen. Na het opkweken werden ze in september tijdens de Floralia tentoongesteld. Een deskundige jury koos uit de vele gekweekte planten de mooiste bloem.
Een jaar later huurde de vereniging een grote feesttent van de firma Klaringa uit Drachten, want de Floralia werd ook uitgebreid met een ruimte voor standhouders. Het feest werd opgeluisterd met een drietal koren.
Door het grote succes werden een jaar later zelfs twee tenten gebruikt; één tent voor de bloemen en de andere tent (met bewaking) voor de standhouders. De plaatselijke middenstand, de grossiers en fabrikanten presenteerden hun producten o.a. grammofoonplaten en elektrische apparaten.
Aan de vooravond van WO II verscheen er na een maandenlange koude winter in april 1940 nog wel een CONTACT (middenstandskrant), maar de oorlogsdreiging was al voelbaar.
Tijdens de oorlogsjaren werd er geen Floraliafeest meer georganiseerd.
Het duurde tot 1949, toen in het nieuwe stratenplan (Tjepke Nawijnstraat) op het land van boer Lute Meester weer een Floraliatent werd opgebouwd. De animo voor dit feest was na 1952 verdwenen. Na een onderbreking van enkele jaren werd er pas in 1958 weer een tentoonstelling met stands en een bloemenfeest met eigen gekweekte planten en een tentoonstelling voor handenarbeidproducten georganiseerd.
Pas in 1986 werden de shows weer georganiseerd in de feesttent van het eerste Beetster Feest tijdens de feestweek. Twee jaar later (1988) bestond Nij Beets 125 jaar. Ter opluistering van de festiviteiten vond de tweede Middenstandsshow in de feesttent plaats van het Beetster dorpsfeest.
De eerste bouwactiviteiten vonden in het Dûmnysbosk plaats in 1990. Een jaar later werd hier een “open” huis georganiseerd in de eerste woning. In een tent organiseerde de middenstandsvereniging hier toen een braderie en een bedrijvenpresentatie.
Na een geslaagde braderie in het Dûmnysbosk keerde dit evenement enkele jaren terug in de nieuwbouwstraten.
‘DAAR WORDT AAN DE DEUR GEKLOPT”
Traditiegetrouw verzorgde de middenstandsvereniging vanaf 1935 in samenspraak met de lagere scholen van Nij Beets en de Veenhoop het Sinterklaasfeest. Het initiatief werd destijds genomen door manufacturier Sander Douma.
Met een onderbreking van enkele jaren (WO II) verscheen jaarlijks huis aan huis het ondernemers- en advertentieblad CONTACT, waarin uitvoerig aandacht werd besteed aan de Sinterklaasactie.
Advertentieblad CONTACT.
In de Sinterklaasweken gaven de winkeliers bij de boodschappen bonnen en later loten. De prijzen werden uitgestald in de touwwinkel van Germ en Maaike de Groot, bij Wieger en Aize Tolsma en bij de Rabobank aan de Dorpsstraat. De verloting vond plaats in het Buurthuis, bij café de Hoek of bij café-restaurant Piershiem.
Om de verloting van de prijzen aantrekkelijker te maken werden er later zelfs drie trekkingen tijdens de Sinterklaasactie georganiseerd, inclusief een gezellige bingoavond.
Sinds 1957 werden de baten van de Sinterklaasactie beschikbaar gesteld aan de Beetsterverenigingen, zoals aan de SMZ (Sport, Muziek, Zwembad, 1956), de Groene Kruisvereniging, Omnivereniging, de scholen, de bejaardensoos, muziekvereniging Cornelia, het zwembad en aan het veenderijmuseum It Damshûs enz., enz.
De laatste decennia vond de Goed Heiligman wel, dat de route tijdens de intocht steeds langer werd. In het millenniumjaar (2000) bezocht hij ook al de nieuwbouwwijk De Bjirk.
In 1992 werd Sinterklaas voor het eerst ingehaald met een boot. De laatste jaren voer de turfbok van It Damshûs met de Sint en zijn Pieten over het Polderhoofdkanaal naar de kade aan de Dorpsstraat.
Na de intocht werd het Sinterklaasfeest gevierd in beide basisscholen en in het Buurthuis/Trefpunt.
Door de invoering van de euro per 1 januari 2002 moesten de Beetster winkeliers wel even wennen aan het nieuwe wettige betaalmiddel. Bovendien bleef de Nederlandse gulden nog een tijdje geldig.
In 2008 bestond de ondernemersvereniging Nij Beets/De Veenhoop 75 jaar.
Dit heuglijke feit werd gevierd door huis aan huis een plastic tas met inhoud in beide dorpen te verspreiden.
Tot ieders verbazing vonden de inwoners zelfs de ochtendkrant en een waardecheque in de tas.
Na 80 jaar (2013) verminderde middenstandsvereniging/ondernemersvereniging Nij Beets/De Veenhoop haar activiteiten drastisch. Plaatselijk Belang Nij Beets organiseert momenteel b.v. het Sinterklaasfeest.
BEDRIJVENTERREIN VOOR DE ONDERNEMERS.
Bij enkele ondernemers, die hun bedrijf wilden uitbreiden, bestond in 1989 al belangstelling voor een bedrijventerrein in Nij Beets. Mogelijke locaties waren langs de Tolhekbuurt, de zuidkant van de Prikkewei, bij de loods van de firma Dam aan de D.N.-weg en aan de Swynswei. De laatste locatie werd gekozen, maar lag wel in een waterwingebied.
Als er twee gegadigden waren, zou de gemeente Opsterland met financiële steun van de provincie het bedrijventerrein realiseren.
In 1991 werd het land aangekocht, maar de aanleg van het bedrijventerrein liet wel erg lang op zich wachten. Nadat de familie Kooi, die voor een deel eigenaar was van het benodigde land, er in 1992 een nieuwe woning op het bedrijventerrein had gebouwd, vestigde bouwbedrijf M. Poelstra zich in hetzelfde jaar ook op deze mooie locatie aan de Swynswei.
De Bouwmax van de familie van der Meulen en transportbedrijf Koopmans (opslag) volgden daarna spoedig.
OPRICHTING BOERENLEENBANK.
Door de landbouwcrisis aan het einde van de 19e eeuw nam de Nederlandse Boerenbond het initiatief tot de oprichting van boerenleenbanken.
In 1904 werden de eerste Friese boerenleenbanken in Leeuwarden en Roodhuis volgens het Raiffeisenmodel opgericht.
Zeven jaar later (1-2-1911) richtten Marten Douma, Klaas Jans Slange en Iebele Martens de Haan in ons nog jonge veendorp de Coöperatieve Boerenleenbank Beets op aan de Dorpsstraat 22 met als doelstelling de verbetering van het landbouwbedrijf.
In het midden van de foto (Rabo) bank aan de Dorpsstraat.
In de eerste jaren is er sprake van een gestadige groei van de spaargelden. Na WO II neemt dat een vlucht door de uitbreiding van diverse diensten, zoals verzekeringen, makelaardij, effectenbemiddeling, reizen enz.
Op 25 juni 1968 werd de splinternieuwe bank aan de Dorpsstraat 10 geopend.
Het huis van Thomas en Hinke Hoekstra waar de nieuwbouw plaats vond van de Rabobank.
Voor en tijdens de ruilverkaveling Midden Opsterland verrezen ook in ons dorp heel moderne boerenbedrijven met ligboxstallen. Kleine boeren verdwenen door sanering.
Een gelijke ontwikkeling deed zich voor bij de middenstand. Kleine winkeliers saneerden ook. De concurrentie van de grote supermarkten in de grotere plaatsen was en is nog steeds moordend.
Door een zeer aantrekkelijke wetgeving m.b.t. eigen woningbezit in de laatste twee decennia groeide de huizenmarkt explosief. De uitbreiding van ons dorp raakte hierdoor enigszins in een stroomversnelling, maar Nij Beets hield gelukkig wel zijn dorpskarakter.
Voor de financiering van deze moderne ontwikkeling in de landbouw, in de middenstand en in de woningbouw speelden de banken een heel belangrijke rol.
Rabobank met directeurs woning (1982.
In januari 1986 vierde de Rabobank in ons dorp nog haar 75-jarig bestaan.
Door de versnelde automatisering van het bankwezen kwam er op 1 juli 2006 een einde aan het tijdperk van een plaatselijke bank. Helaas kon de bank het eeuwfeest niet meer vieren.
Het pand aan de Dorpsstraat kreeg hierna een heel andere functie. Anco en Esther Postma (Aepos Carrière Counseling) gaven een heel andere bestemming aan het bankgebouw. De geldautomaat en de enorme kluis herinneren nog aan het tijdperk van een eigen bankvoorziening in ons dorp.
Vanaf de oprichting in 1911 waren de volgende kassiers/directeuren verbonden aan de Boerenleenbank/RABO-bank:
I.M. de Haan 1911-1921;
Tj. Van Eyck 1921-1922;
B.S. Westra 1922-1954;
D. Rollema 1954-1985;
A. Arendz 1985-1991;
Fusie met de Rabobank Gorredijk in 1992-2006 met interim directeuren:
K. Planting; H. Leenders, D. Beumer.
Bron:
Notulenboeken winkeliersvereniging Nij Beets/De Veenhoop,
Advertentiebladen CONTACT, 1933-2013
Gedenkboekje t.g.v. het 50-jarig bestaan van de Coöp Boerenleenbank “Beets”, Nij Beets
1911-1961,
Gedenkboekje RABOBANK, Nij Beets, 1911-1986.